مرمت و چالش‌های حفاظت

با گذر زمان و تغییر سبک زندگی، کارکرد حمام‌های عمومی کاهش یافت و بسیاری از آن‌ها به فراموشی سپرده شدند.

حمام محله درویش نیز از این روند بی‌نصیب نماند و در دهه‌های اخیر با آسیب‌هایی چون رطوبت، فرسایش مصالح، ترک‌های سازه‌ای و نفوذ ساخت‌وسازهای اطراف مواجه شد.

بااین‌حال، تلاش‌هایی برای مرمت و حفاظت از این اثر صورت‌گرفته است. به گفته مسئولان میراث‌فرهنگی، در دوره‌هایی عملیات مرمتی در بخش‌هایی از بنا انجام شده، اما نبود بودجه پایدار، فقدان طرح جامع حفاظتی و عدم تعریف کاربری مشخص برای بنا، مانع از احیای کامل آن شده است.

این چالش‌ها نشان می‌دهد که حفاظت از میراث تاریخی، نیازمند برنامه‌ریزی میان‌مدت و مشارکت چندجانبه است.

ظرفیت‌های گردشگری و آموزشی

حمام محله درویش، به دلیل موقعیت مکانی در مسیر فرهنگی شهر و نزدیکی به دیگر آثار تاریخی، ظرفیت بالایی برای تبدیل‌شدن به یک جاذبه گردشگری فرهنگی دارد.

این بنا می‌تواند به‌عنوان یک موزه مردم‌شناسی، مرکز روایت آیین‌های سنتی یا فضای آموزشی برای دانش‌آموزان و دانشجویان معماری و تاریخ مورداستفاده قرار گیرد.

همچنین با احیای عملکردی محدود، امکان برگزاری رویدادهای فرهنگی، نمایشگاه‌های موقت یا گشت‌های آموزشی در فضای داخلی آن وجود دارد.

چنین بهره‌برداری‌هایی نه‌تنها به حفظ بنا کمک می‌کند، بلکه به ارتقای آگاهی عمومی و تقویت اقتصاد فرهنگی منطقه نیز منجر خواهد شد.

مشارکت محلی؛ کلید حفاظت پایدار

یکی از عوامل موفقیت در حفاظت از آثار تاریخی، مشارکت فعال جامعه محلی است. در مورد حمام محله درویش، ساکنان محله، انجمن‌های مردمی و نهادهای فرهنگی می‌توانند نقش مهمی در نگهداری، معرفی و بهره‌برداری فرهنگی از این اثر ایفا کنند.

آموزش شهروندی، نصب تابلوهای اطلاع‌رسانی، برگزاری گشت‌های محلی و ایجاد مسیرهای پیاده‌روی فرهنگی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند پیوند میان مردم و میراث را تقویت کند.

تجربه‌های موفق در شهرهای دیگر نشان داده که حفاظت پایدار، زمانی محقق می‌شود که مردم خود را مالک معنوی میراث بدانند و در فرایند تصمیم‌گیری مشارکت داشته باشند.

نگاه آینده‌نگر؛ از ثبت تا احیا

ثبت ملی یک اثر، تنها آغاز مسیر حفاظت است. آنچه اهمیت دارد، تدوین و اجرای برنامه‌های بلندمدت برای مرمت، بهره‌برداری و معرفی عمومی آن است.

حمام محله درویش، باوجود ثبت ملی، همچنان نیازمند توجه ویژه نهادهای مسئول، از جمله اداره کل میراث‌فرهنگی استان تهران، شهرداری دماوند و نهادهای فرهنگی است.

تخصیص بودجه مشخص، جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی، و تعریف کاربری فرهنگی - اجتماعی برای بنا، از جمله گام‌های ضروری در این مسیر است.

همچنین تدوین طرح جامع مرمت و بهره‌برداری، با مشارکت کارشناسان و جامعه محلی، می‌تواند مسیر احیای پایدار این اثر را هموار کند.

میراثی زنده برای نسل‌های آینده

حمام تاریخی محله درویش، نه‌تنها یک بنا سنگی، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی دماوند است. این اثر، با معماری اصیل، کارکرد اجتماعی و جایگاه محلی‌اش، شایسته آن است که به‌عنوان یک میراث زنده، حفظ و احیا شود.

اکنون که توجه عمومی به میراث‌فرهنگی افزایش‌یافته، زمان آن رسیده که با هم‌افزایی نهادهای دولتی، مشارکت مردمی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری، این گنجینه ۴۰۰ساله را از سایه فراموشی بیرون آوریم و به نسل‌های آینده بسپاریم. حمام محله درویش می‌تواند نه‌تنها نماد گذشته، بلکه نقطه آغاز گفت‌وگوی فرهنگی در آینده باشد.

انتهای خبر/