ظرفیت‌های مغفول‌مانده برای گردشگری و احیای فرهنگی

روستای کوشک، باوجود متروکه شدن، ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای تبدیل‌شدن به یک مقصد گردشگری فرهنگی و تاریخی دارد. نزدیکی به بقعه شیخ کلینی، کاروان‌سرای کنارگرد، یخچال طبیعی کلین و آب‌انبارهای قاجاری منطقه، این روستا را در مسیر یک مثلث میراثی قرار داده است که می‌تواند با مستندسازی، مرمت و معرفی صحیح، به یک ایستگاه فرهنگی در جنوب تهران تبدیل شود.

از منظر میراث‌فرهنگی، کوشک واجد ارزش‌های معماری، اجتماعی و زیستی است. خانه‌های خشتی، قنات‌های خشک‌شده، مسجد قدیمی و حتی قبرستان تاریخی روستا، هرکدام می‌توانند موضوع پژوهش‌های دانشگاهی و مستندهای فرهنگی باشند. ثبت ملی آثار باقی‌مانده، تهیه نقشه‌های معماری، ثبت روایت‌های شفاهی و طراحی مسیرهای گردشگری، از جمله اقداماتی است که می‌تواند این روستای خاموش را دوباره به زندگی بازگرداند.

از منظر گردشگری، کوشک می‌تواند به‌عنوان یک مقصد نیم‌روزه برای گردشگران تهرانی معرفی شود. مسیرهای پیاده‌روی، گشت‌های روستایی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی، و برنامه‌های فرهنگی مانند شب‌های قصه‌گویی، نمایشگاه‌های صنایع‌دستی و جشنواره‌های محلی، می‌توانند به احیای اقتصادی و فرهنگی منطقه کمک کنند. این روستا، با اندکی توجه، می‌تواند به الگویی برای احیای سکونت‌گاه‌های تاریخی در جنوب تهران تبدیل شود.

لزوم توجه نهادی بین‌بخشی برای احیای کوشک

احیای روستای کوشک، صرفاً یک پروژه عمرانی یا گردشگری نیست؛ بلکه نیازمند یک رویکرد چندلایه، بین‌بخشی و مشارکتی است که در آن نهادهای مختلف از میراث‌فرهنگی و شهرداری فشافویه گرفته تا فرمانداری ری، وزارت گردشگری، و حتی دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد نقش‌آفرینی کنند.

در گام نخست، باید وضعیت فعلی روستا به‌صورت دقیق مستندسازی شود؛ از نقشه‌برداری معماری و ثبت آثار باقی‌مانده گرفته تا تهیه بانک روایت‌های شفاهی از اهالی سابق. این مستندات، پایه‌ای برای ثبت ملی آثار و جلب حمایت‌های قانونی و مالی خواهند بود.

در گام دوم، باید ظرفیت‌های گردشگری منطقه به‌صورت یکپارچه دیده شوند. کوشک می‌تواند در کنار روستاهای کلین، کنارگرد و بقعه شیخ کلینی، به‌عنوان بخشی از یک مسیر گردشگری فرهنگی جنوب تهران تعریف شود. طراحی مسیرهای پیاده‌روی، گشت‌های نیم‌روزه، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و کارگاه‌های صنایع‌دستی، می‌تواند هم به احیای اقتصادی منطقه کمک کند و هم به حفظ میراث‌فرهنگی.

در گام سوم، مشارکت جامعه محلی و بازماندگان اهالی کوشک ضروری است. بسیاری از خانواده‌هایی که ریشه در این روستا دارند، آمادگی دارند در قالب وقف، سرمایه‌گذاری یا همکاری فرهنگی، در احیای روستا نقش داشته باشند. ایجاد انجمن‌های محلی، برگزاری جشنواره‌های فرهنگی و دعوت از نسل‌های جوان برای بازدید از ریشه‌های خانوادگی‌شان، می‌تواند پیوند عاطفی با کوشک را دوباره زنده کند.

در نهایت، احیای کوشک باید در قالب یک برنامه میان‌مدت با حمایت نهادهای دولتی، دانشگاهی و مردمی تدوین شود؛ برنامه‌ای که نه‌تنها به حفظ یک روستای تاریخی کمک می‌کند، بلکه الگویی برای احیای سکونت‌گاه‌های متروکه در سراسر کشور خواهد بود.

کوشک، فقط یک روستا نیست؛ یک سند زنده از تاریخ زیستی مردم جنوب تهران است. روستایی که روزگاری با دستان مردم ساخته شد، با بادام و قالی و همدلی زنده بود، و امروز در سکوت، منتظر بازخوانی دوباره است. احیای کوشک، نه‌تنها بازگرداندن یک روستا، بلکه بازگرداندن بخشی از هویت فرهنگی منطقه است هویتی که باید دیده، فهمیده و حفظ شود.

انتهای خبر/*