
گنجینه کهن ساسانی در غرب تهران؛
تخت رستم شهریار؛ میراث ساسانی در فراموشی
آتشکده تخت رستم، یادگار ساسانیان در شهریار، با وجود ثبت ملی و ارزش تاریخی، امروز با فرسایش، بیتوجهی و تهدید توسعه شهری روبهروست.
به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»، در دل دشتهای شهریار و در نزدیکی روستای قجرچین، تپهای تاریخی سر برآورده که بر فراز آن، چهارطاقی باستانی هنوز استوار ایستاده است. این بنا که به «آتشکده تخت رستم» شهرت دارد، یکی از یادگارهای ارزشمند دوران ساسانی است که قدمتش به حدود یک هزار و ۵۰۰ سال پیش بازمیگردد. آتشکدهها در آئین زرتشتی جایگاهی مقدس داشتهاند و تخت رستم نیز محلی برای برگزاری آیینهای مذهبی و نگهداری آتش مقدس بوده است.
معماری و اهمیت تاریخی
تخت رستم با معماری چهارطاقی ساخته شده؛ چهار ستون آجری که گنبدی سنگی بر فراز آن قرار داشته است. این سبک معماری نمادین در بسیاری از آتشکدههای ساسانی دیده میشود و از نظر پژوهشگران، نشاندهنده اعتقادات و باورهای مذهبی آن دوران است.
موقعیت بنا بر فراز تپه باعث میشود چشماندازی وسیع به دشتهای اطراف داشته باشد؛ چشماندازی که در گذشته نیز احتمالا برای دیدهبانی و کارکرد مذهبی اهمیت داشته است.
این اثر در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی با شماره ۳۱۰ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد. با این حال، برخلاف ارزش تاریخی بالایش، امروز ک۳متر مورد توجه قرار گرفته و در سکوتی غمانگیز روزگار میگذراند.
مشکلات و چالشها
بازدید میدانی از محوطه نشان میدهد که آتشکده تخت رستم با مشکلات جدی روبهرو است. نبود حصار مناسب و نظارت کافی، موجب شده برخی افراد به محوطه دستاندازی کنند. زبالههایی که گردشگران بیمسئولیت در اطراف رها میکنند، منظرهای نازیبا پدید آورده است. فرسایش طبیعی نیز با گذشت زمان بخشهایی از بنا را تخریب کرده و ترکهای عمیقی بر بدنه آجرها و سنگها بر جا گذاشته است.
یکی دیگر از نگرانیها، توسعه بیرویه شهری در اطراف تخت رستم است. زمینهای کشاورزی و باغهای سنتی که روزگاری چشمانداز بنا را شکل میدادند، امروز جای خود را به ساختمانها و تغییر کاربریها دادهاند. همین موضوع باعث شده هویت تاریخی و طبیعی این اثر بیش از پیش در معرض خطر قرار گیرد.
مقصد گردشگری باید شود
یکی از بانوان ساکن شهریار گفت: ما همیشه از کنار این تپه رد میشدیم اما کمتر میدانستیم اینجا چه تاریخی دارد.
مریم حیدری بیان کرد: وقتی شنیدم این بنا مربوط به دوره ساسانی است، خیلی تعجب کردم. حیف است چنین بنای باارزشی اینطور رها شده باشد. اگر رسیدگی شود، میتواند مثل برج طغرل یا طاق بستان، مقصد گردشگری مهمی برای مردم تهران و کرج باشد.
شهریار قدمت زیادی دارد
جوانی ۲۷ ساله و علاقهمند به تاریخ، در مورد این اثر تاریخی اظهار کرد: هر بار که به اینجا میآیم، بیشتر نگران میشوم. دیوارها ترک خورده، اطراف پر از زباله است و هیچ تابلو یا راهنمایی وجود ندارد.
رضا محمودی اظهار داشت: اگر گردشگر خارجی اینجا بیاید، فکر میکند ما برای میراثمان ارزشی قائل نیستیم. در حالی که تخت رستم نشان میدهد شهریار قدمت زیادی دارد و یک شهر جدید نیست.
بیتوجهی مسئولان به آثار گردشگری
یکی از اهالی روستای قجرچین هم در گفتگو با ما تأکید کرد: سالهاست این بنا همینطور رها شده است. گاهی کارشناسان میراث فرهنگی میآیند و عکس میگیرند، اما اقدام جدی برای مرمت یا حفاظت از آن انجام نمیشود. حتی یک نگهبان ثابت هم ندارد. ما مردم محلی دوست داریم گردشگران بیشتری بیایند، اما وقتی وضع بنا اینطور است، کسی دوباره به اینجا بازنمیگردد.
ظرفیت گردشگری و ضرورت حفاظت
کارشناسان معتقدند تخت رستم میتواند به یکی از قطبهای گردشگری فرهنگی در غرب تهران تبدیل شود. نزدیکی آن به پایتخت و دسترسی آسان از جاده شهریار - کرج، مزیتی است که بسیاری از آثار تاریخی مشابه از آن بیبهرهاند.
اگر امکانات گردشگری، مسیرهای دسترسی مناسب و خدمات رفاهی در کنار مرمت علمی فراهم شود، این بنا نهتنها هویت تاریخی منطقه را معرفی میکند بلکه به رونق اقتصادی محلی نیز کمک خواهد کرد.
با این حال، تحقق این اهداف نیازمند همکاری چندجانبه است؛ از یک سو سازمان میراث فرهنگی باید مرمت و حفاظت علمی را در اولویت قرار دهد و از سوی دیگر شهرداری و دهیاری منطقه باید با ایجاد زیرساختهای گردشگری، زمینه جذب بازدیدکنندگان را فراهم کنند. مشارکت مردم محلی نیز در حفظ محیط پیرامون بنا نقشی تعیینکننده دارد.
آتشکده تخت رستم، گنجینهای از تاریخ ساسانی در قلب شهرستان شهریار است. با وجود ارزش بیبدیل تاریخی و معماری، این بنا در حال حاضر با مشکلاتی همچون تخریب، بیتوجهی و تهدید توسعه شهری روبهروست.
گفتگو با شهروندان و گردشگران نشان میدهد علاقه و اشتیاق برای حفظ این میراث وجود دارد، اما بدون اقدام جدی مسئولان، آینده این اثر روشن نخواهد بود.
تخت رستم میتواند به نماد هویت شهریار و الگویی برای معرفی تاریخ و فرهنگ منطقه تبدیل شود؛ مشروط بر آنکه امروز برای حفاظت از آن قدمهای محکم و جدی برداشته شود.
انتهای خبر/*
لینک کوتاه خبر
برچسبها
نظر / پاسخ از
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نفری باشید که نظر میگذارید!