به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»، زهرا یوسفی فعال رسانه در یادداشتی نوشت: ۱۳ فروردین، معروف به «سیزده‌بدر»، یکی از کهن‌ترین آئین‌های ایرانی است که از گذشته‌های دور تا امروز در فرهنگ مردم جایگاه ویژه‌ای داشته است. این روز که روز طبیعت نیز نام‌گذاری شده، فرصتی است برای مردم تا با رفتن به دامان طبیعت، آخرین روز تعطیلات نوروزی را در کنار خانواده و دوستان سپری کنند. اما در کنار این رسم زیبا، باورها و خرافات متعددی نیز پیرامون عدد ۱۳ و این روز وجود دارد که بررسی آن‌ها از منظر تاریخی و فرهنگی حائز اهمیت است.

تاریخچه ۱۳ بدر در ایران

سیزده‌بدر ریشه در آئین‌های کهن ایرانی دارد و برخی پژوهشگران آن را مرتبط با جشن‌های بهاری ایرانیان باستان می‌دانند. در ایران باستان، نوروز جشن آغاز سال نو بود و مردم پس از دوازده روز جشن و شادی، روز سیزدهم را به طبیعت‌گردی و دفع نحسی احتمالی این روز اختصاص می‌دادند.

برخی منابع معتقدند که ایرانیان باستان روز سیزدهم فروردین را به الهه آناهیتا، نماد آب و باروری، اختصاص می‌دادند و به همین دلیل، به طبیعت می‌رفتند و مراسم خاصی برگزار می‌کردند. همچنین گفته می‌شود که این روز در گاه‌شماری زرتشتی به نام «تیر روز» معروف بوده که به ایزد باران و حاصلخیزی اختصاص داشته است.

۱۳ بدر؛ جشن یا خرافه؟

یکی از باورهای عامیانه درباره سیزده‌بدر، نحس بودن عدد ۱۳ است. این باور که در بسیاری از فرهنگ‌های جهان نیز وجود دارد، باعث شده برخی افراد تصور کنند که برای دفع نحسی این روز، باید از خانه خارج شوند و روز را در طبیعت سپری کنند.

اما از نگاه پژوهشگران، این باور بیشتر جنبه خرافی دارد و در فرهنگ ایرانی، عدد سیزده هرگز نحس شمرده نشده است. برعکس، در بسیاری از متون کهن، سیزده عددی مقدس و نماد تازگی و دگرگونی در طبیعت شناخته می‌شود. به همین دلیل، به نظر می‌رسد که ارتباط نحس بودن این روز با سیزده‌بدر، ساخته و پرداخته ذهن عامه مردم در دوره‌های بعدی باشد.

آداب و رسوم سیزده‌بدر

در روز سیزده‌بدر، خانواده‌های ایرانی به پارک‌ها، باغ‌ها و کوهستان‌ها می‌روند و این روز را به تفریح، بازی و شادی می‌گذرانند. برخی از رسم‌های رایج این روز عبارت‌اند از:

۱. گره زدن سبزه

یکی از معروف‌ترین رسوم سیزده‌بدر، گره زدن سبزه است. دختران و پسران جوان با نیت بخت‌گشایی و ازدواج، سبزه‌ها را گره می‌زنند و آرزو می‌کنند که در سال جدید، به خواسته‌های خود برسند. این رسم احتمالاً ریشه در آئین‌های کهن ایرانی دارد که در آن، گره زدن دو شاخه سبز، نماد پیوند و باروری بوده است.

۲. پرتاب سبزه در آب

یکی دیگر از آئین‌های سیزده‌بدر، ریختن سبزه‌ها در آب است. مردم سبزه‌های هفت‌سین را که نماد سال نو و زندگی دوباره هستند، در آب روان می‌اندازند. این کار به نوعی بازگرداندن سبزه به طبیعت و پایان یافتن جشن‌های نوروزی محسوب می‌شود.

۳. خوردن کاهو و سکنجبین

در برخی مناطق، خوردن کاهو و سکنجبین یکی از رسوم سیزده‌بدر است. این خوراکی به دلیل طبیعت خنک و ملایمی که دارد، برای متعادل کردن بدن پس از خوردن غذاهای سنگین نوروزی توصیه می‌شود.

۴. بازی‌های دسته‌جمعی و موسیقی

در بسیاری از نقاط ایران، مردم در این روز به بازی‌های سنتی، رقص و موسیقی محلی می‌پردازند. این فعالیت‌ها باعث تقویت روحیه جمعی و افزایش شور و نشاط در بین افراد می‌شود.

تغییرات سیزده‌بدر در دنیای امروز

در سال‌های اخیر، با افزایش آگاهی‌های محیط‌ زیستی، توجه به حفظ طبیعت در این روز بیشتر شده است. بسیاری از افراد تلاش می‌کنند تا هنگام حضور در طبیعت، کم‌ترین آسیب را به محیط‌ زیست برسانند و از ریختن زباله یا آسیب زدن به گیاهان خودداری کنند.

علاوه بر این، نام‌گذاری این روز به «روز طبیعت» در تقویم رسمی ایران، نشان‌دهنده اهمیت حفاظت از محیط زیست و تشویق مردم به رفتارهای مسئولانه در قبال منابع طبیعی است.

نتیجه‌گیری

سیزده‌بدر، یکی از زیباترین سنت‌های ایرانی است که پیوند عمیق مردم با طبیعت را نشان می‌دهد. این روز، فرصتی است تا پس از تعطیلات نوروز، با انرژی مثبت و روحیه‌ای شاد، سال جدید را آغاز کنیم.

هر چند باور به نحس بودن سیزده پایه علمی و منطقی ندارد، اما نباید از اهمیت اجتماعی و فرهنگی این روز غافل شد. حفظ آئین‌های ارزشمند و در عین حال، کنار گذاشتن باورهای نادرست، می‌تواند به حفظ هویت فرهنگی و افزایش آگاهی عمومی کمک کند.

بنابراین، سیزده‌بدر را نه‌تنها به‌عنوان یک روز تفریحی، بلکه به‌عنوان فرصتی برای احترام به طبیعت و فرهنگ ایرانی پاس بداریم.

انتهای خبر/