به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی از ارگان‌هائی است که اکثر مردم آشنائی کمی با بخش‌های مختلف و وظایف آن دارند.

یکی از وظایف این مراکز، تحقیق در مورد فناوری‌های نوین در صنعت کشاورزی و بومی‌سازی و استفاده از آن در داخل کشور است.

با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در تأمین امنیت غذایی کشور از یک سو و با گسترش جمعیت و افزایش نیاز جامعه به زنجیره غذایی مورد نیاز، اهمیت فعالیت مراکز تحقیقات و کشاورزی در استفاده از بذور اصلاح شده و افزایش بهره‌وری در تولید، هر چه بیشتر نمایان می‌شود.

در این رابطه با مسعود ترابی، سرپرست مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانیدـ

تهران نیوز: مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی چه فعالیت‌هایی دارد؟

ترابی: فعالیت‌های ما باید در راستای حل مشکلات بخش کشاورزی باشد، در عین حال تعامل ما با ادارات باید خیلی پررنگ باشد، کار دیگری که ما باید انجام دهیم دانش‌بنیان کردن بخش کشاورزی است.

یعنی ما باید در کنار خود، مرکز رشد و فناوری داشته باشیم و یکی از کارهایی که باید انجام دهیم، احداث مرکز فناوری و جذب افکار و ایده‌های نو در بخش کشاورزی است.

ما در استان تهران یک وجه تمایز جدی با مراکز تحقیقات دیگر در کشور داریم، یک سری بخش‌های ثابت در کشور وجود دارد مانند بخش خاک، آب، بخش علوم زراعی باغی که هر مرکز تحقیقاتی آن را داراست؛ اما مرکز تحقیقات استان تهران دو بخش تخصصی دارد که در مراکز دیگر دیده نمی‌شود و یکی از آن‌ها بخش تخصصی گلخانه است.

تهران نیوز: با توجه به چالش‌ آب، این مرکز چه کمکی می‌تواند به این حوزه کند؟

ترابی: اگر قرار باشد ما روی موضوع بهره‌وری آب در کشور کار کنیم، اساسی‌ترین فعالیتی که باید در رابطه با بهره‌وری انجام دهیم این است که در رابطه با تولید سبزی و سیفی و محصولات جالیزی چاره‌ای جز این نداریم که به سمت فضاهای گلخانه‌ای یعنی فضاهای حفاظت شده برویم.

برای مثال اگر قرار باشد یک کیلوگرم محصول جالیزی را در فضای باز تولید کنیم، چهارصد تا پانصد لیتر آب باید مصرف شود برای اینکه یک کیلوگرم محصول تولید کنید در حالی که اگر در فضا گلخانه تولید شود به حدود ۲۵ لیتر آب نیاز داریم و اگر به سمت کشت هیدروپونیک برویم، این مقدار به سه تا چهار لیتر آب تقلیل پیدا می‌کند.

در کشوری که متوسط بارندگی آن ۲۵۰ میلی‌متر و یک سوم استاندارد جهانی است، بایستی بسیاری از محصولات سبزی، سیفی و جالیزی به سمت تولیدات گلخانه‌ای کشت و تولید شود.

بخش تخصصی تحقیقات آبخیزداری و بهروری آب و خاک فوق‌العاده موثر و مفید است، اگر از من بپرسید که بزرگ‌ترین اشتباه ما در کشور چیست صراحتأ به احداث سدهای آب‌بند اشاره می‌کنم.

ما به جای آنکه آب را زیر زمین ذخیره کنیم یعنی آبخیزداری انجام دهیم، سد ساخته‌ایم، آن‌هم در جائی که ۴ هزار میلی‌متر تبخیر داریم در بعضی از نقاط کشور در همین کویر و حاشیه استان تهران مناطقی است که ۳ هزار میلیمتر تبخیر صورت می‌گیرد.

سدسازی بزرگ‌ترین اشتباه این کشور بوده، ما بخشی را داریم که کار آبخیزداری می‌کند یعنی نفوذ دادن آب‌های جاری و سطحی ناشی از باران و سیلاب به داخل لایه‌های زمین.

سال گذشته سه مرحله آبگیری داشتیم و به عنوان مرکز تحقیقات به نجات بیش از یک میلیون مترمکعب آب برای سفره‌های زیرزمینی کمک کردیم.

مطالعات ما در بخش آبخیزداری و پایداری آب و خاک، در زمینه تثبیت گرد و غبار، کاهش فرونشست‌ها، مطالعه در مورد علل فرونشست‌ها و سطوح ایست‌آبی و همچنین ارزیابی تناسب اراضی و خاک در حال انجام است و در آزمایشگاه خاک و آب سالیانه مقدار قابل توجهی نمونه برای استان تهران مورد مطالعه و تجزیه قرار می‌گیرد.

تهران نیوز: در بخش تخصصی گلخانه چه فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد؟

ترابی: در بخش تخصصی گلخانه روی کشت و داشت و برداشت گیاهان جالیزی، خیار، گوجه، فلفل رنگی و حتی گل شاخه بریده که ارزآورترین محصولات است، کار می‌کنیم.

شاخص‌ترین فعالیتی که در زمینه گلخانه در مرکز تحقیقات انجام شده، پیوند خیار روی کدو برای جلوگیری از بوته‌میری است.

آسیب‌هائی که در رابطه با کشت خیار در کشور وجود دارد یک بیماری بوته‌میری است که تحت تاثیر یک سری قارچ‌ها است و چون معمولا ریشه این گیاهان ضعیف است قارچ‌ها آوند را بند آورده و بوته‌میری بسیار زیاد است.

همکاران من در مرکز تحقیقات تهران در سطح عملیاتی اجرایی، مرحله تحقیقاتی پیوند خیار را روی کدو را کلید زدند یعنی پلن‌فکتوری درست کردند و در اصل جوانه خیار را روی بوته کدو پیوند می‌زنند، بخاطر این که ریشه کدو فوق‌العاده قوی است و در جذب مواد غذائی بهره‌ورتر بوده و بیماری‌های بوته‌میری را نمی‌گیرد.

سالانه چند میلیارد تومان صرف کشت خیار می‌شود و کشاورزن مواجه می‌شوند با مشکل بوته‌میری و واقعا این پیوند همانطور که در کشت خیار مبارک است، در بسیاری از موارد نیز کاربرد داشته و ما در حال نهادینه کردن آن و سرمایه‌گذاری هستیم تا بتوانیم نهال پیوندی خیار بر روی کدو تولید کنیم.

تهران نیوز: این مرکز در استفاده از فناوری‌های نوین دنیا چه اقداماتی داشته است؟

ترابی: استفاده از فناوری‌های روز دنیا در بخش تغذیه گلخانه و آفات و بیماری‌ها انجام می‌شود، شاید بزرگ‌ترین کاری که در دست اقدام داریم تولید عوامل بیولوژیکی است.

یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات محصولات سیفی و سبزی در گلخانه سمی است که استفاده می‌شود، چرا محصولات ما از معابر و مرزها نمی‌توانند خارج شوند؛ به دلیل باقی مانده همین سمومی که روی محصولات می‌ماند.

تمام تلاشم خود را می‌کنیم تا بتوانیم عوامل بیولوژیک را اینجا تولید کنیم و آزمایشات اولیه انجام شده است و عوامل بیولوژیکی به زبان ساده یعنی من یک سری شکارگر تولید می‌کنم که به جای اینکه آفت را با سم از بین ببرم آن حشره را در گلخانه رهاسازی و با یک سری باکتری به نام بی تی کنترل می‌کنم؛ سموم بی تی روی بدن حشره عارضه ایجاد کرده و آن را کنترل می‌کنند.

تهران نیوز: در کدام بخش‌ کاری‌تان بهترین عملکرد رقم خورده است؟

ترابی: در بخش تخصصی علوم زراعی باغی، نه تنها در زمینه تولید هسته‌های اولیه بذری مخصوصا غلات برای استان تهران بیش‌ترین تلاش را به کار بسته‌ایم، بلکه برای سایر استان‌ها نیز فعالیت می‌کنیم.

در زمین کشت کلزا و گلرنگ فعالیت‌های خیلی خوبی صورت گرفته، همچنین تاکنون حدود ۱۰ رقم بذر گندم از این مرکز معرفی شده از یا حداقل در معرفی آن نقش داشته‌ایم، سالیانه بیش از ۱۰ تا ۱۲ تُن بزرگ‌هسته داریم؛ هسته‌های اولیه برای کشور تولید می‌کنیم و آزمایشگاه‌های بذر داریم.

تهران نیوز: تا چه اندازه روی روش‌های نوین کشاورزی کار شده است؟

ترابی: ما کشت تلفیقی ماهی کپور و کاهو را داشتیم یعنی در گلخانه‌های کاهو که به صورت هیدروپونیک مدیریت می‌شود، در مسیر آب پرورش کپور انجام شد و فضولات ناشی از کپور وارد آب شده و مورد استفاده گیاه قرار گرفت، این یک سیستم جدید کشت در دنیا است که از آن به عنوان کشت‌های مخلوط و هم‌زیستی یک آبزی با یک سبزی یاد می‌شود.

دنیا امروز به سمت کشت‌های عمودی و ورتیکال رفته که کسی روی سطح کار نمی‌کند و از ارتفاع و فضا استفاده می‌شود، فعالیت موثر دیگری که در مرکز تحقیقات انجام شده، کار روی ژن گاو سیستانی است و ژنی که تولید عضله را متوقف می‌کرد، خاموش کردیم.

این فعالیت‌ها به لحاظ سطح علمی در تراز سطح جهانی است و خاموش کردن یک ژن که تولید عضله را از کار می‌اندازد، موجب شده گاو سیستانی بتواند عضله بیش‌تری را تولید کند.

تهران نیوز: یکی از بخش‌های فعالیت شما آموزش به کشاورزان است، در این باره نیز توضیح دهید.

ترابی: در بخش معاونت آموزش چند اداره فعالیت می‌کنند، یکی از آن‌ها  اداره آموزش‌های رسمی است و تربیت کشاورزان آینده را به عهده دارد، قریب به ۱۰۰ دانش‌آموز نیز در یک هنرستان تحصیل می‌کنند که تا پایان امسال به ۱۴۰ نفر افزایش می‌یابد و این افراد به صورت کاملأ تجربی با کشاورزی آشنا می‌شوند. 

دانش‌آموزان دوره لبنیات و گل‌های زینتی را آموزش دیده و با گذراندن واحدهای تئوری مدرک دیپلم را دریافت می‌کنند، همچنین آموزش‌های سه تا چهار ساعته برای ۲ هزار و ۹۹۵ کشاورز انجام شده است.

علاوه بر ارائه آموزش به سربازان، سال گذشته قریب به ۵۰۰ زندانی آموزش‌های کشاورزی را فراگرفتند، همچنین آموزش کارکنان وزارتخانه‌ها و معاونت‌های زیرمجموعه را انجام می‌دهیم.

با کشاورزان ارتباط مستقیم و آموزش چهره به چهره داریم و همکاران من به صورت محقق معین، مروج و یاوران تولید و جهاد میدانی وارد عرصه‌های کشاورزی می‌شوند و با کشاورزان در تعامل هستند.

انتهای خبر/*