به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»، سعید محمدی کارشناس و پژوهشگر مسائل حقوقی در یادداشتی نوشت: در دنیای امروز، انیمیشن‌ها به یکی از ابزارهای پرنفوذ در زندگی کودکان تبدیل شده‌اند. این محصولات فرهنگی به‌عنوان بخشی از رسانه‌های تصویری، می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر روان، رفتار و شخصیت کودکان بگذارند. یکی از موضوعات مهم و بحث‌برانگیز در این حوزه، پخش انیمیشن‌های خشن و پیامدهای آن است. از منظر حقوقی، این موضوع نه‌تنها جنبه‌های اجتماعی و روان‌شناختی، بلکه ابعاد حقوقی مهمی را نیز در بر می‌گیرد که در ادامه بررسی می‌شود.

۱. تأثیر انیمیشن‌های خشن بر ضمیر خودآگاه کودکان

انیمیشن‌های خشن اغلب شامل صحنه‌هایی هستند که در آن خشونت به‌عنوان راه‌حلی برای حل مشکلات یا به‌دست آوردن قدرت نمایش داده می‌شود. این نوع محتوا می‌تواند در ضمیر خودآگاه کودکان، به‌ویژه در سنین حساس رشد، تأثیرات مخربی داشته باشد. کودکان به دلیل ناتوانی در تفکیک دنیای واقعی از دنیای خیالی، ممکن است رفتارهای خشونت‌آمیز را به‌عنوان الگوی رفتاری بپذیرند.

از دیدگاه حقوق کودک، این موضوع نقض حق کودکان برای رشد سالم روانی و اخلاقی محسوب می‌شود. ماده ۳۲ کنوانسیون حقوق کودک، دولت‌ها را موظف می‌کند تا از کودکان در برابر فعالیت‌هایی که ممکن است به رشد جسمی، ذهنی، روحی یا اخلاقی آن‌ها آسیب برساند، حمایت کنند. در نتیجه، نمایش محتوای خشن که بر ذهن و رفتار کودکان تأثیر منفی می‌گذارد، می‌تواند با این تعهدات در تضاد باشد.

۲. مسئولیت قانونی تولیدکنندگان محتوا

یکی از پرسش‌های مهم حقوقی این است که آیا تولیدکنندگان انیمیشن‌های خشن باید مسئولیت قانونی نسبت به آثار مخرب این محصولات بر کودکان داشته باشند؟ پاسخ به این سؤال به قوانین ملی و بین‌المللی وابسته است. در بسیاری از کشورها، قوانین مرتبط با رسانه و کودک وجود دارد که تولیدکنندگان محتوا را ملزم به رعایت استانداردهایی برای حفاظت از کودکان می‌کند.

برای مثال، در قوانین برخی کشورها، دسته‌بندی سنی برای محصولات رسانه‌ای الزامی است. عدم رعایت این قوانین می‌تواند موجب تحمیل جریمه‌های سنگین یا حتی ممنوعیت انتشار شود. از منظر حقوقی، تولیدکنندگان محتوا ممکن است تحت نظریه «مسئولیت مدنی» به دلیل آسیب روانی وارده به کودکان، مورد پیگرد قانونی قرار گیرند.

۳. نقش والدین و ناظران قانونی

یکی دیگر از ابعاد حقوقی مهم در این زمینه، مسئولیت والدین و ناظران قانونی است. والدین نقش کلیدی در نظارت بر محتوای مصرفی کودکان دارند. اما این سؤال مطرح می‌شود که آیا در صورت عدم کنترل والدین و تأثیر منفی انیمیشن‌های خشن بر کودک، والدین می‌توانند مورد بازخواست قانونی قرار گیرند؟

در برخی نظام‌های حقوقی، والدین موظف به مراقبت و نظارت کافی بر رفتار و محیط کودکان هستند. عدم ایفای این وظیفه ممکن است به‌عنوان «کوتاهی در انجام وظایف والدین» تلقی شود. از سوی دیگر، دولت‌ها نیز مسئولیت دارند تا از طریق تنظیم قوانین، سازوکارهای نظارتی قوی‌تری برای کنترل محتوای رسانه‌ای ارائه دهند.

۴. نقش دولت و سیاست‌گذاری‌های کلان

دولت‌ها به‌عنوان متولیان اصلی حمایت از حقوق کودکان، وظیفه دارند سیاست‌های مؤثری را برای کنترل محتوای رسانه‌ای تدوین و اجرا کنند. این سیاست‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

ایجاد نظام‌های نظارتی: تدوین قوانین و مقررات برای نظارت بر تولید و توزیع انیمیشن‌ها.

ترویج آگاهی عمومی: ارائه آموزش به والدین و مربیان در مورد تأثیرات منفی انیمیشن‌های خشن و اهمیت انتخاب محتوای مناسب.

تشویق به تولید محتوای مثبت: حمایت از تولید انیمیشن‌هایی که به رشد فکری و اخلاقی کودکان کمک کند.

۵. چالش‌های حقوقی در فضای مجازی

در دنیای امروز، دسترسی کودکان به انیمیشن‌ها از طریق اینترنت و سکوهای دیجیتال بسیار آسان شده است. این امر چالش‌های حقوقی جدیدی را ایجاد کرده است، زیرا کنترل محتوا در فضای مجازی پیچیده‌تر از رسانه‌های سنتی است. در این زمینه، قوانین مرتبط با فضای مجازی و مسئولیت سکوهای آنلاین نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

سکوهای دیجیتال، به‌ویژه آن‌هایی که به کودکان خدمات ارائه می‌دهند، باید سازوکارهای قوی‌تری برای کنترل و دسته‌بندی محتوا ایجاد کنند. عدم رعایت این مسئولیت می‌تواند منجر به مسئولیت کیفری یا مدنی این سکوها شود.

نتیجه‌گیری

دیدن انیمیشن‌های خشن توسط کودکان یک مسئله چندبعدی است که ابعاد حقوقی، اجتماعی و روان‌شناختی گسترده‌ای دارد. از منظر حقوقی، مسئولیت‌ها بر عهده تولیدکنندگان محتوا، والدین، دولت‌ها و سکوهای آنلاین است. برای کاهش آثار منفی این نوع محتوا بر کودکان، نیازمند قوانین جامع‌تر، نظارت دقیق‌تر و آگاهی‌بخشی به جامعه هستیم.
ایجاد تعادل میان آزادی بیان و حفاظت از حقوق کودکان، چالشی مهم در این زمینه است که نیازمند همکاری همه نهادهای مرتبط است. در نهایت، هدف باید ایجاد محیطی باشد که کودکان بتوانند در آن به دور از تأثیرات منفی خشونت، به رشد و تعالی برسند.